Dziecko pozbawione częściowo lub całkowicie opieki rodzicielskiej może zostać skierowane do instytucjonalnej pieczy zastepczej po wyczerpaniu możliwości udzielenia pomocy w rodzinie naturalnej lub braku możliwości skierowania dziecka do rodziny zastępczej.
Instytucjonalna piecza zastępcza jest sprawowana w formie:
- Placówki opiekuńczo-wychowawczej:
- typu socjalizacyjnego – zapewniają dziecku całodobową opiekę i wychowanie, zaspokajają jego niezbędne potrzeby i podejmują działania w celu powrotu dziecka do rodziny,
- typu interwencyjnego – zapewniają dziecku doraźną opiekę w czasie trwania sytuacji kryzysowej lub w przypadkach wymagających zapewnienia mu natychmiastowej opieki. Pobyt w placówce interwencyjnej nie powinien być dłuższy niż 3 miesiące, w szczególnych przypadkach może on zostać przedłużony do zakończenia trwającego postępowania sądowego o powrót dziecka do rodziny, przysposobienie, umieszczenie w pieczy zastępczej,
- typu specjalistyczno-terapeutycznego – zapewniają opiekę dzieciom o indywidualnych potrzebach, w szczególności legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, wymagającym stosowania specjalnych metod wychowawczych, specjalistycznej terapii oraz wyrównywania opóźnień rozwojowych i edukacyjnych,
- typu rodzinnego – zapewniają całodobową opiekę i wychowanie dla maksymalnie 8 dzieci, (za wyjątkiem potrzeby umieszczania rodzeństwa), zaspokajają niezbędne potrzeby dzieci i podejmują działania na rzecz powrotu dzieci do ich rodzin. Prowadzenie placówki można zlecić organizacji pozarządowej.
- Regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej – zapewnia opiekę dzieciom wymagającym szczególnej opieki, które ze względu na stan zdrowia wymagający stosowania specjalistycznej opieki i rehabilitacji, nie mogą zostać umieszczone w rodzinnej pieczy zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej.
- Interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego - zapewnia opiekę dzieciom, które wymagają specjalistycznej opieki i w okresie oczekiwania na przysposobienie nie mogą zostać umieszczone w rodzinnej pieczy zastępczej.
Na terenie Powiatu Myślenickiego funkcjonują dwie placówki opiekuńczo-wychowawcze tj.:
- Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza typu Socjalizacyjnego Caritas Archidiecezji Krakowskiej w Lubniu przeznaczona dla 14 wychowanków;
- Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza typu Rodzinnego Caritas Archidiecezji Krakowskiej w Nowej Wsi przeznaczona dla 8 wychowanków;